Pytania jawne matura 2025 – nowa lista – język polski matura ustna

Pytania jawne na maturę ustną z języka polskiego 2025

CKE (Centralna Komisja Egzaminacyjna) ogłosiła 20 sierpnia 2024 roku nową, skróconą listę pytań jawnych na ustną maturę z języka polskiego w 2025 roku. To ważna informacja dla wszystkich maturzystów przygotowujących się do egzaminu ustnego. Zmiany są znaczące – lista została ograniczona z 112 do zaledwie 68 pytań jawnych! Z listy lektur obowiązkowych usunięto również niektóre pozycje omawiane wcześniej w szkole podstawowej, jak „Pan Tadeusz” czy „Balladyna”. Przyjrzyjmy się bliżej temu, co czeka maturzystów w 2025 roku.

Nowa lista – co się zmieniło?

Zastanawiasz się pewnie, dlaczego CKE zdecydowała się na wprowadzenie tak istotnych zmian? Cóż, powodów może być wiele, ale najważniejsze dla ciebie, jako maturzysty, jest to, że masz mniej materiału do opanowania. Mniejsza liczba pytań jawnych oznacza, że możesz lepiej przygotować się do każdego z nich.

Lista 68 pytań jawnych obejmuje najważniejsze lektury z kanonu literatury polskiej i światowej. Każde pytanie zawiera polecenie „Omów zagadnienie na podstawie…” konkretnego dzieła literackiego. Co istotne, w swojej odpowiedzi musisz również uwzględnić wybrany kontekst. To daje ci pewną swobodę interpretacyjną, ale wymaga też dobrego przygotowania.

68 pytań jawnych na maturze 2025

Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana

Kluczowe lektury na maturze ustnej 2025

Na liście pytań jawnych znajdziemy zagadnienia oparte na następujących dziełach:

• Biblia (fragmenty Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Apokalipsy św. Jana)
• Jan Parandowski, „Mitologia” (cz. I Grecja)
• Homer, „Iliada” (fragmenty)
• Sofokles, „Antygona”
• „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” (fragmenty)
• „Pieśń o Rolandzie” (fragmenty)
• William Szekspir, „Makbet”
• Molier, „Skąpiec”
• Ignacy Krasicki, wybrane satyry
• Adam Mickiewicz, „Romantyczność” oraz wybrane ballady
• Adam Mickiewicz, „Dziady część III”
• Bolesław Prus, „Lalka”
• Henryk Sienkiewicz, „Potop” (fragmenty)
• Fiodor Dostojewski, „Zbrodnia i kara”
• Stanisław Wyspiański, „Wesele”
• Władysław Stanisław Reymont, „Chłopi” (fragmenty)
• Stefan Żeromski, „Przedwiośnie”
• Witold Gombrowicz, „Ferdydurke” (fragmenty)
• Tadeusz Borowski, „Proszę państwa do gazu”
• Gustaw Herling-Grudziński, „Inny świat” (fragmenty)
• Hanna Krall, „Zdążyć przed Panem Bogiem”
• Albert Camus, „Dżuma”
• George Orwell, „Rok 1984”
• Sławomir Mrożek, „Tango”
• Marek Nowakowski, „Górą Edek”
• Andrzej Stasiuk, „Miejsce”
• Olga Tokarczuk, „Profesor Andrews w Warszawie”
• Ryszard Kapuściński, „Podróże z Herodotem” (fragmenty)

Jak widzisz, lista jest dość obszerna, ale nie przytłaczająca. Warto zauważyć, że pytania dotyczą zarówno literatury polskiej, jak i światowej, co wymaga od ciebie szerokiej perspektywy literaturoznawczej.

Najczęściej pojawiające się motywy w pytaniach jawnych

Analizując listę pytań jawnych, można zauważyć pewne powtarzające się motywy i zagadnienia. Wśród nich są:

• Cierpienie i motyw ofiary (np. niezawinione cierpienie w Księdze Hioba)
• Poświęcenie dla wyższych wartości (widoczne w pytaniach dotyczących „Mitologii”)
• Człowiek wobec przeznaczenia (zagadnienie pojawiające się przy „Antygonie”)
• Konflikt racji moralnych (również w „Antygonie”)
• Motywy związane ze śmiercią (np. taniec śmierci w „Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”)
• Problemy egzystencjalne (widoczne w pytaniach dotyczących „Zbrodni i kary”)
• Relacje międzyludzkie w różnych kontekstach społecznych i historycznych
• Totalitaryzm i jego wpływ na jednostkę (w pytaniach dotyczących „Roku 1984”)
• Tradycja i obyczaje (np. w pytaniach o „Chłopów” Reymonta)

Znajomość tych motywów pomoże ci lepiej przygotować się do egzaminu, ponieważ wiele pytań, choć dotyczy różnych lektur, porusza podobne zagadnienia.

Dziady część III Adama Mickiewicza – dzieło kluczowe

Warto zwrócić szczególną uwagę na „Dziady część III” Adama Mickiewicza. Ta lektura pojawia się w aż 6 pytaniach jawnych, co świadczy o jej wadze w kontekście egzaminu ustnego. Pytania dotyczą różnych aspektów tego dzieła:

1. Losy młodzieży polskiej pod zaborami
2. Mesjanizm jako romantyczna idea poświęcenia
3. Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy
4. Różne postawy człowieka wobec Boga
5. Prawdy o człowieku ujawniane przez sny i widzenia
6. Cel nawiązań do motywów biblijnych

To pokazuje, jak wielowątkowym i bogatym dziełem są „Dziady”, i dlaczego warto poświęcić im szczególną uwagę podczas przygotowań.

Powieści realistyczne na egzaminie ustnym

Kolejną grupą lektur licznie reprezentowaną na liście pytań jawnych są powieści realistyczne. „Lalka” Bolesława Prusa pojawia się w 7 pytaniach, a „Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego w 4. Te dwie powieści są niezwykle istotne, ponieważ dotykają uniwersalnych tematów takich jak:

• Miłość jako siła destrukcyjna lub motywująca
• Przyjaźń w różnych odsłonach
• Konfrontacja marzeń z rzeczywistością
• Walka człowieka ze słabościami
• Motyw winy i kary
• Determinanty ludzkich postępowań

Znajdziesz tu również pytania dotyczące relacji międzyludzkich, wpływu majątku i pochodzenia na te relacje, a także roli miasta jako przestrzeni przyjaznej lub wrogiej człowiekowi.

Literatura wojenna i obozowa

Ważnym segmentem pytań jawnych są te dotyczące literatury wojennej i obozowej. Znajdziesz tu zagadnienia oparte na takich dziełach jak:

• „Proszę państwa do gazu” Tadeusza Borowskiego
• „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego
• „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall

Te utwory poruszają trudne, ale istotne tematy związane z totalitaryzmami XX wieku, doświadczeniem obozowym, Zagładą oraz próbami zachowania człowieczeństwa w nieludzkich warunkach. Pytania dotyczą m.in. „człowieka zlagrowanego” jako ofiary zbrodniczego systemu, konsekwencji zniewolenia oraz możliwości zachowania godności w skrajnych sytuacjach.

Literatura współczesna na maturze ustnej

Na liście pytań jawnych nie zabrakło również literatury współczesnej. Maturzyści muszą znać takie dzieła jak:

• „Górą Edek” Marka Nowakowskiego
• „Miejsce” Andrzeja Stasiuka
• „Profesor Andrews w Warszawie” Olgi Tokarczuk
• „Podróże z Herodotem” Ryszarda Kapuścińskiego

Te utwory pozwalają spojrzeć na współczesne problemy z różnych perspektyw. Pytania dotyczą m.in. wartości pamięci o przeszłości, doświadczenia stanu wojennego z perspektywy obcokrajowca czy znaczenia podróżowania dla człowieka.

Jak przygotować się do matury ustnej z języka polskiego 2025?

Mając przed sobą listę 68 pytań jawnych, warto opracować strategię przygotowań. Oto kilka praktycznych wskazówek:

1. Zacznij od przeczytania lub odświeżenia lektur. Nie ma sensu uczyć się opracowań na pamięć bez znajomości samych dzieł.
2. Dla każdego pytania przygotuj krótki plan wypowiedzi. Pamiętaj, że na egzaminie będziesz miał 15 minut na przygotowanie odpowiedzi.
3. Zwróć uwagę na sformułowanie pytania – zazwyczaj zawiera ono wskazówkę, na jaki aspekt utworu należy położyć nacisk.
4. Pamiętaj o uwzględnieniu kontekstu. Możesz odwołać się do innych utworów literackich, wydarzeń historycznych, zjawisk kulturowych itp.
5. Ćwicz głośne wypowiadanie się na dany temat. Matura ustna to nie tylko wiedza, ale też umiejętność jej przekazania.
6. Nie zapominaj o poprawności językowej – na maturze ustnej oceniana jest również kultura języka.

Na co zwrócić szczególną uwagę?

Analizując nową listę pytań jawnych, warto zauważyć, że wiele z nich ma formę pytań otwartych, np. „Czy dobra materialne czynią człowieka szczęśliwym?”, „Czy możliwe jest zachowanie godności w skrajnych sytuacjach?”. To daje ci większą swobodę interpretacyjną, ale jednocześnie wymaga umiejętności argumentowania i formułowania własnych sądów.

Inna grupa pytań dotyczy funkcji określonych elementów utworu, np. „Jakie znaczenie ma tytuł dla odczytania sensu utworu?” (w odniesieniu do „Przedwiośnia” i „Innego świata”), „Symboliczne znaczenie widm i zjaw” (w odniesieniu do „Wesela”). Tutaj kluczowa jest umiejętność analizy i interpretacji tekstu literackiego.

Zwróć też uwagę na pytania dotyczące zabiegów literackich, np. „W jakim celu twórca nawiązuje do motywów biblijnych?” (w odniesieniu do „Dziadów części III”), „W jakim celu autor nawiązuje w swoim tekście do innego utworu literackiego?” (w odniesieniu do „Górą Edek”). Tu potrzebna będzie wiedza z zakresu poetyki i umiejętność dostrzegania intertekstualnych nawiązań.

Matura ustna 2025 – przebieg egzaminu

Warto przypomnieć, jak wygląda przebieg matury ustnej z języka polskiego. Na egzaminie wylosujesz jedno z 68 pytań jawnych lub pytanie niejawne. Będziesz miał 15 minut na przygotowanie się do odpowiedzi, a następnie 10 minut na wypowiedź monologową. Po niej nastąpi rozmowa z zespołem egzaminacyjnym, która może trwać do 5 minut.

Pamiętaj, że podczas przygotowywania odpowiedzi możesz korzystać z czystych kartek i długopisu, ale nie z dodatkowych materiałów. Twoja wypowiedź powinna być uporządkowana, logiczna i poprawna językowo. Musisz odwołać się do utworu wskazanego w poleceniu oraz do wybranego kontekstu.

Wnioski dla maturzystów

Nowa lista pytań jawnych na maturę z języka polskiego w 2025 roku to zarówno wyzwanie, jak i szansa dla maturzystów. Z jednej strony, mniejsza liczba pytań oznacza mniej materiału do opanowania. Z drugiej jednak, każde pytanie wymaga dogłębnej znajomości danego utworu literackiego oraz umiejętności interpretacyjnych.

Co najważniejsze, matura ustna sprawdza nie tylko wiedzę z zakresu literatury, ale także umiejętność jej wykorzystania w konkretnym kontekście. Liczy się zdolność do formułowania własnych sądów, argumentowania i prowadzenia dialogu.

Przygotowując się do matury ustnej 2025, warto pracować systematycznie, poświęcając uwagę każdemu z 68 pytań jawnych. Pomocne mogą być opracowania tematyczne, ale najważniejsza jest znajomość samych lektur. Tylko ona daje pewność, że podczas egzaminu będziesz w stanie odpowiedzieć na pytania komisji i uzasadnić swoje stanowisko.

Powodzenia w przygotowaniach i na egzaminie!

Zobacz także nasze inne artykuły:

• Witold Gombrowicz – Ferdydurke streszczenie
• Jak napisać notatkę syntetyzującą?
• Jak wygląda egzamin maturalny z języka polskiego – matura 2025