Motywy literackie na egzaminie ósmoklasisty 2025 – co warto powtórzyć przed sprawdzianem?
Czy zastanawiasz się, jakie motywy literackie warto znać przed egzaminem ósmoklasisty w 2025 r z języka polskiego ? To pytanie spędza sen z powiek wielu uczniom, którzy przygotowują się do tego ważnego sprawdzianu. A może jesteś rodzicem, który chce pomóc swojemu dziecku w powtórkach? W końcu lista lektur jest dłuższa niż w poprzednich latach! W tym roku szkolnym egzamin obejmie nie tylko utwory z klas VII-VIII, ale również te, które uczniowie poznali w klasach IV-VI.
Nowe zasady na egzaminie ósmoklasisty 2025
Pamiętasz te wszystkie lektury z młodszych klas? Spokojnie! Centralna Komisja Egzaminacyjna wprowadziła pewne ułatwienie. W przypadku lektur z klas IV-VI zadania będą dotyczyć wyłącznie fragmentów zamieszczonych w arkuszu egzaminacyjnym. Co to oznacza w praktyce? Nie musisz pamiętać każdego szczegółu „Akademii Pana Kleksa” czy „Chłopców z Placu Broni”. Ważniejsza będzie umiejętność analizy fragmentu i wyciągania z niego informacji.
Natomiast lektury z klas VII-VIII musisz znać w całości – tu nie ma taryfy ulgowej. Warto więc sięgnąć po streszczenia i przypomnieć sobie główne wątki z „Dziadów części II”, „Balladyny” czy „Kamieni na szaniec”. Te pozycje regularnie pojawiają się na egzaminie.
Lista lektur obowiązkowych
- Jan Brzechwa, Akademia Pana Kleksa;
- Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Szkoła latania (komiks);
- Clive Staples Lewis, Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa;
- Ferenc Molnár, Chłopcy z Placu Broni;
- John Ronald Reuel Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem.
- Charles Dickens, Opowieść wigilijna;
- Aleksander Fredro, Zemsta;
- Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec;
- Adam Mickiewicz, Dziady część II;
- Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę;
- Juliusz Słowacki, Balladyna.
Utwory poetyckie, utwory literackie poznawane we fragmentach całego utworu oraz krótkie utwory literackie poznawane w całości:
- Jan Kochanowski, wybór fraszek, wybrana pieśń, treny VII i VIII;
- Adam Mickiewicz, Reduta Ordona, Świtezianka, Pan Tadeusz (księgi: I, II, IV, X, XI, XII);
- Sławomir Mrożek, Artysta;
- Henryk Sienkiewicz, Latarnik, Quo vadis (fragmenty);
- Stefan Żeromski, Syzyfowe prace (fragmenty).
Najważniejsze motywy literackie, które musisz znać
Wiesz, co łączy większość zadań egzaminacyjnych? Odwołania do uniwersalnych motywów literackich! Niezależnie od tego, czy będziesz pisać rozprawkę, przemówienie czy opowiadanie, znajomość głównych tematów pomoże ci stworzyć przekonującą pracę. Przyjrzyjmy się najważniejszym motywom, które mogą pojawić się na egzaminie ósmoklasisty 2025:
Motyw przyjaźni
Przyjaźń to jeden z najczęstszych motywów w literaturze szkolnej. Zastanów się, jak różnie przedstawiają ją autorzy lektur obowiązkowych:
W „Kamieniach na szaniec” Aleksandra Kamińskiego przyjaźń między Alkiem, Rudym i Zośką hartuje się w ogniu wojny. Czy pamiętasz słynne hasło „Bóg, Honor, Ojczyzna, Przyjaźń”? Ten utwór pokazuje, że prawdziwa przyjaźń to gotowość do poświęceń i wzajemne wspieranie się w najtrudniejszych chwilach.
Z kolei w „Małym Księciu” Antoine’a de Saint-Exupéry’ego znajdziemy słynne zdanie: „Oswoić znaczy stworzyć więzy”. Przyjaźń między tytułowym bohaterem a lisem uczy nas odpowiedzialności za relacje, które budujemy.
Nie możemy też zapomnieć o „Chłopcach z Placu Broni”, gdzie przyjaźń między członkami grupy prowadzi nawet do ofiary z życia. Historia Nemeczka pokazuje, że lojalność wobec przyjaciół bywa ważniejsza niż własne bezpieczeństwo.
Patriotyzm i odwaga
Jeśli na egzaminie pojawi się temat związany z patriotyzmem, będziesz miał sporo materiału do wykorzystania:
„Kamienie na szaniec” to prawdziwa kopalnia przykładów patriotycznej postawy. Bohaterowie – młodzi chłopcy z Szarych Szeregów – podejmują walkę z okupantem mimo śmiertelnego zagrożenia. Ich działania w Małym Sabotażu i Akcji pod Arsenałem pokazują różne odcienie miłości do ojczyzny.
A co z klasyką literatury romantycznej? „Reduta Ordona” Adama Mickiewicza przedstawia heroiczną obronę polskiej placówki. Choć fakty historyczne zostały przez poetę nieco zmienione (prawdziwy Ordon przeżył), utwór świetnie oddaje romantyczny ideał poświęcenia dla ojczyzny.
Warto też pamiętać o fragmentach „Syzyfowych prac” Stefana Żeromskiego. Scena, w której Zygier recytuje „Redutę Ordona”, a uczniowie odkrywają swoją polskość mimo rusyfikacji, to doskonały przykład przebudzenia patriotycznego.
Przemiana bohatera
Motyw przemiany wewnętrznej to kolejny temat, który regularnie pojawia się w zadaniach egzaminacyjnych. Tu szczególnie przydatna będzie znajomość kilku lektur:
„Opowieść wigilijna” Charlesa Dickensa to klasyczny przykład przemiany bohatera. Ebenezer Scrooge zmienia się z bezdusznego skąpca w człowieka hojnego i współczującego pod wpływem wizyt duchów. Ta historia pokazuje, że nawet najbardziej zatwardziałe serce może się zmienić, jeśli człowiek zrozumie swoje błędy.
W „Akademii Pana Kleksa” Jana Brzechwy widzimy z kolei, jak niezwykła szkoła i jej charyzmatyczny nauczyciel wpływają na rozwój uczniów. Przemiana dotyczy nie tylko zdobywania wiedzy, ale też kształtowania charakteru.
Władza i ambicja
Ten motyw najlepiej widać w „Balladynie” Juliusza Słowackiego. Główna bohaterka, kierowana chorą ambicją, popełnia kolejne zbrodnie, by zdobyć władzę. Jej historia pokazuje, jak pragnienie władzy może zniszczyć człowieka i doprowadzić do jego upadku moralnego.
Inny przykład to „Hobbit, czyli tam i z powrotem” J.R.R. Tolkiena. Tu widzimy, jak zwykły hobbit Bilbo Baggins wyrusza na niebezpieczną wyprawę i odkrywa w sobie odwagę oraz odpowiedzialność. Jego postać kontrastuje z postaciami żądnymi władzy i bogactwa, jak smok Smaug.
Relacje międzyludzkie i przebaczenie
W „Zemście” Aleksandra Fredry konflikt między Cześnikiem a Rejentem ostatecznie kończy się pojednaniem. Ta komedia uczy, że wybaczenie i zgoda są ważniejsze niż wieloletnia waśń.
„Opowieści z Narnii” C.S. Lewisa pokazują wartość więzi rodzinnych i siłę przebaczenia. Rodzeństwo Pevensie, mimo kłótni i zdrad (jak w przypadku Edmunda), ostatecznie stoi po tej samej stronie w walce dobra ze złem.
Odpowiedzialność i dobro
W „Małym Księciu” znajdujemy piękne przykłady odpowiedzialności za drugiego człowieka. Słynne zdanie „Stajesz się odpowiedzialny na zawsze za to, co oswoiłeś” to jedna z najważniejszych lekcji tej książki.
„Dziady cz. II” Adama Mickiewicza pokazują, że nasze czyny mają konsekwencje nawet po śmierci. Dusze przybywające na obrzęd dziadów uczą się, że każdy musi odpowiedzieć za swoje życiowe wybory.
„Latarnik” Henryka Sienkiewicza to z kolei opowieść o Skawińskim, który mimo tęsknoty za ojczyzną i samotności sumiennie wypełnia swoje obowiązki – aż do momentu, gdy wzruszenie lekturą „Pana Tadeusza” sprawia, że zapomina zapalić latarnię.
Przygotowanie do egzaminu ósmoklasisty 2025 z języka polskiego
Zostało kilka tygodni do egzaminu, a ty nie wiesz, jak się za to zabrać? Spokojnie, mam dla ciebie kilka sprawdzonych sposobów:
Zaplanuj powtórki
Podziel materiał na mniejsze części i rozłóż powtórki w czasie. Nie próbuj nauczyć się wszystkiego na raz – to prosta droga do przeciążenia i frustracji. Lepiej każdego dnia poświęcić godzinę na systematyczne powtórki.
Skup się na jednej lekturze dziennie
Zamiast czytać wszystkie książki od nowa, poświęć każdego dnia czas na przypomnienie sobie jednej lektury. Przypomnij sobie głównych bohaterów, najważniejsze wydarzenia i motywy. Możesz korzystać ze streszczeń, ale pamiętaj, że nie zastąpią one znajomości samego tekstu.
Szczególną uwagę zwróć na lektury, które często pojawiały się na egzaminach w poprzednich latach: „Dziady cz. II”, „Balladyna”, „Kamienie na szaniec” i „Opowieść wigilijna”. Te pozycje to prawdziwe „pewniak” egzaminacyjne.
Ćwicz pisanie wypracowań
Egzamin ósmoklasisty to nie tylko test wiedzy, ale też sprawdzian umiejętności pisania. Wypracowanie stanowi znaczącą część punktów, dlatego warto poćwiczyć pisanie rozprawki, przemówienia i opowiadania.
Wybierz jeden z motywów (np. przyjaźń, patriotyzm, przemianę) i napisz wypracowanie z odwołaniem do wybranej lektury. Pamiętaj o poprawnej konstrukcji – teza, argumenty, wnioski. Sprawdź, ile czasu zajmuje ci napisanie pełnej pracy i na co musisz zwrócić szczególną uwagę.
Powtórz zasady językowe
Nie zapominaj o gramatyce i środkach stylistycznych! Na egzaminie z języka polskiego zawsze pojawiają się pytania dotyczące części mowy, części zdania czy środków artystycznego wyrazu. Przypomnij sobie różnice między metaforą a porównaniem, epitetem a onomatopeją.
Dzień przed egzaminem – tylko lekka powtórka
Wieczorem przed egzaminem nie siedź do późna nad książkami. Zrób sobie krótką powtórkę najważniejszych motywów literackich, przypomnij zasady pisania wypracowania i idź wcześnie spać. Wypoczęty umysł będzie działał sprawniej niż przemęczony nocną nauką.
Przykładowe tematy wypracowań na egzamin ósmoklasisty z języka polskiego 2025
Chcesz sprawdzić swoje umiejętności? Oto kilka przykładowych tematów, które mogą pojawić się na egzaminie:
- Rozprawka: „Czy prawdziwa przyjaźń wymaga poświęceń? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do wybranej lektury obowiązkowej oraz innego tekstu kultury.”
- Rozprawka: „Ambicja – siła napędowa czy droga do zguby? Rozważ problem w odniesieniu do wybranej lektury obowiązkowej.”
- Przemówienie: „Wygłoś przemówienie skierowane do rówieśników, w którym przekonasz ich, że warto bronić swoich ideałów. W argumentacji odwołaj się do wybranej lektury obowiązkowej.”
- Opowiadanie: „Napisz opowiadanie, w którym przedstawisz historię bohatera przechodzącego wewnętrzną przemianę pod wpływem niezwykłego spotkania. Wykorzystaj motyw obecny w jednej z lektur obowiązkowych.”
Co jeszcze warto wiedzieć przed egzaminem ósmoklasisty 2025?
Egzamin ósmoklasisty z języka polskiego to nie tylko lektury! Pamiętaj też o:
- Czytaniu ze zrozumieniem – zawsze pojawiają się teksty publicystyczne lub popularnonaukowe, do których trzeba się odnieść.
- Analizie tekstów ikonicznych – często trzeba połączyć obraz z treścią lektury.
- Umiejętności streszczania tekstu – to zadanie regularnie pojawia się na egzaminie.
- Znajomości krótkich form użytkowych jak zaproszenie czy ogłoszenie.
Widzisz, że materiału jest sporo, ale systematyczne powtórki i znajomość głównych motywów literackich znacznie ułatwią ci przygotowanie. Pamiętaj, że egzamin ósmoklasisty to nie koniec świata – to po prostu sprawdzenie tego, czego nauczyłeś się przez osiem lat edukacji.
Powodzenia w przygotowaniach i na samym egzaminie! Z odpowiednim planem powtórek i znajomością najważniejszych motywów literackich na pewno sobie poradzisz.
Zobacz także nasze inne artykuły: